Thông thường vào mùa nắng nóng các bệnh tâm thần sẽ có xu hướng tăng
lên. Yếu tố đầu tiên dẫn tới tình trạng này là do nhiệt độ. Bình thường cơ thể
quen với việc thích nghi ở mức nhiệt vừa phải, khi nhiệt độ tăng quá cao, cơ thể
không thích nghi kịp; hoặc ở một số người có thể gặp hiện tượng tiết mồ hôi, điều
hòa nhiệt độ cơ thể không tốt sẽ làm
thay đổi sinh hóa, làm mất cân bằng thần kinh dẫn đến rối loạn chức năng não.
Từ đó gây ra tình trạng lo lắng, căng thẳng, giận dữ, mệt mỏi và mất ngủ. Đặc biệt với những người đang bệnh hoặc người
đang làm việc ngoài trời cũng dễ bị tác động tiêu cực do thời tiết như: cảm
giác mất sức, ăn không ngon, ngủ kém, dễ cáu gắt, khó tập trung, không kiểm
soát được cảm xúc và hành vi. Nắng nóng cũng là yếu tố cộng hưởng khiến người bệnh
tâm thần đã được điều trị ổn định lên cơn trở lại.
Mùa hè là mùa phát bệnh và tái phát bệnh của nhiều loại bệnh tâm thần nặng
như tâm thần phân liệt, trầm cảm, rối loạn cảm xúc lưỡng cực và lo âu lan tỏa,
cũng là mùa được ghi nhận có tỷ lệ tự sát tăng cao hơn so với các mùa khác. Điều
này được giải thích là do các yếu tố vật lý không thuận lợi ảnh hưởng đến sức
khỏe tâm thần của người bệnh. Nhiệt độ quá cao, độ ẩm không khí lớn, tia tử ngoại
trong ánh nắng quá mạnh tác động trực tiếp đến não bộ của người bệnh. Các biểu hiện thường gặp như ăn ngủ thất thường,
đau đầu, giảm nhận thức, thay đổi tâm tính, trở nên cáu kỉnh, rối loạn hành vi,
gia tăng các triệu chứng tâm thần như nói nhảm, đập phá, kích động…
Phòng bệnh tâm thần phát sinh, phát triển
Tránh những nơi có nhiệt độ quá cao
Tốt nhất là nên tránh những nơi có nền nhiệt độ quá cao như ngoài trời,
hầm lò, bếp nấu ăn,... Ở những nơi này phải có quạt thông gió hoặc các biện
pháp vật lý hạ nhiệt độ khác như quạt phun nước, quạt hơi mát...
Các đơn vị bộ đội, học sinh, các buổi thi đấu thể thao nếu có thể thì tổ
chức các hoạt động vào sáng sớm hoặc chiều tối, ở những nơi có bóng râm để
tránh nắng. Những người làm việc ở các môi trường này phải có biện pháp chống
nóng tốt nhất ví dụ như đội mũ, mặc quần áo gọn nhẹ, thoáng và uống đủ nước
(khoảng 250ml nước cho mỗi giờ).
Những người vận động nhiều trong thời tiết nắng nóng nên bổ sung nước
trước khi hoạt động. Và trong lúc vận động nên bổ sung nước cho cơ thể bằng
cách uống từng ngụm nhỏ. Nước uống có thể là nước đun sôi để nguội, nước
khoáng hoặc oresol. Tránh các đồ uống
có cồn như bia rượu, chất kích thích. Đặc biệt lưu ý trong thời tiết nắng
nóng không nên uống nước lạnh. Nước lạnh chỉ nên sử dụng khi muốn giảm nhiệt độ
cơ thể một cách đột ngột. Khi uống nước lạnh vào thời tiết nắng nóng dễ làm các
mạch máu co thắt lại và làm các tế bào lưu thông trong máu bị giảm đi và sức đề
kháng của cơ thể cũng giảm đi.
Tránh làm việc trực tiếp dưới ánh nắng gay gắt
Những người phải làm việc trực tiếp ngoài trời thì phải mang mũ nón đủ
dày để đội đầu tránh bị ánh nắng chiếu trực tiếp vào đầu, vào mặt và vào vùng
gáy. Ánh nắng mặt trời gay gắt không chỉ làm cho chúng ta thấy hoa mắt, choáng
váng, đau đầu mà còn gây ra tăng thân nhiệt, tăng tích nhiệt cho cơ thể. Vì thế,
người làm việc trực tiếp dưới ánh nắng cũng phải uống đủ nước như đã nói trên.
Tránh độ ẩm không khí quá cao
Độ ẩm không khí cao khiến chúng ta thấy rất khó chịu vì khó thoát mồ hôi
hơn. Nên tìm cách thông khí nơi làm việc để giảm sự khó chịu cho con người.
Tránh các bệnh truyền nhiễm
Mùa hè nóng nực, có rất nhiều loại côn trùng truyền bệnh như ruồi, muỗi...
Hơn nữa, chúng ta hay uống nhiều nước nên có thể dùng phải nước và thực phẩm
nhiễm mầm bệnh.
Phải tuân thủ các yêu cầu vệ sinh ăn uống, yêu cầu phòng chống các dịch
bệnh của nhân viên y tế và chính quyền địa phương. Tích cực diệt ruồi, muỗi bằng
các biện pháp đơn giản như khai thông cống rãnh, phát quang bụi rậm, xử lý rác
thải và chất thải để không có chỗ cho ruồi sinh sống.
Những dấu hiệu cảnh báo
Nên đưa bệnh nhân đi tái khám kịp thời để bác sĩ điều chỉnh thuốc khi bệnh
nhân có ít nhất một trong các dấu hiệu sau: - - Mất ngủ liên tục trong 2-3 ngày. Bệnh
nhân chỉ ngủ được 2-3 giờ mỗi ngày hoặc ít hơn; - -Lo lắng quá mức trong 2-3 ngày liên tiếp.
Bệnh nhân lo lắng, bồn chồn mà không có lý do, họ luôn cảm thấy bất an và lo sợ
những điều xấu nhất sẽ xảy ra với mình hoặc gia đình; - -Cáu gắt vô cớ quá mức liên tục trong
2-3 ngày; - -Bỏ ăn hoặc ăn rất ít; - -Mệt mỏi, mất năng lượng đột ngột không
có lý do... - - Bệnh nhân
thường xuyên gặp phải các hành vi rối loạn trong tác phong, ngôn ngữ, cử chỉ,
trở nên cáu gắt, đập phá, dễ kích động… - C - Có những suy nghĩ tiêu cực về cuộc sống, lo lâu, trầm cảm, có ý nghĩ tự
tử hay hủy hoại bản thân…
Cách phòng ngừa
Trong thời tiết nắng nóng, với những người già, trẻ em, người có nhiều bệnh
nền (đái tháo đường, huyết áp, tăng mỡ máu, béo phì…) nên hạn chế đi ra ngoài
vào khung giờ từ 11 giờ đến 16 giờ. Nếu trong trường hợp phải ra ngoài nên chuẩn
bị trang phục che chắn ánh nắng. Hoặc nếu phải vận động, làm việc dưới thời tiết
nắng nóng phải sắp xếp thời gian nghỉ ngơi, thông thường vận động từ 45 phút –
1 tiếng nên nghỉ ngơi từ 5-10 phút để cơ thể điều chỉnh cân bằng trở lại.
Trang phục thường ngày nên nên
tránh các loại đồ có màu đen, sậm, nên lựa chọn những loại đồ thoáng mát, màu sắc
nhã, thấm hút tốt.
Uống nhiều nước, đảm bảo cung cấp khoảng 2
lít nước/ngày. Đặc biệt những ngày nắng nóng cao điểm hay phải lao động mất nhiều
mồ hôi thì cần bổ sung nhiều nước hơn.
Để bệnh không nặng lên
Do mùa hè trời nóng, bệnh nhân tâm thần phải uống nhiều nước hơn, vì vậy
thuốc tâm thần (thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc chỉnh khí sắc) sẽ bị
thải trừ nhanh hơn. Vì thế, nồng độ thuốc trong cơ thể sẽ thấp hơn dù bệnh nhân
vẫn uống đầy đủ liều thuốc theo quy định.
Đối với những người nguy cơ cao bị rối loạn
tâm thần như phụ nữ sau sinh, người có sang chấn tâm lý như mất người thân, mất
việc, thất tình, bị tai nạn, bệnh tật… càng phải quan tâm để ý. Khi gặp các triệu
chứng mất ngủ, căng thẳng kéo dài nên đi khám để được tư vấn điều trị kịp thời.
Những gia đình có người thân từng mắc các bệnh
về tâm thần, vào những ngày nắng nóng như hiện nay cần thường xuyên quan tâm, để
mắt tới người mắc bệnh. Phải luôn duy trì cho bệnh nhân uống thuốc đều đặn.
Tránh để bệnh nhân ở môi trường oi bức, ngột ngạt. Tránh những xúc động mạnh
kích thích tâm lý đối với người bệnh như những thông tin gây sốc, la mắng, đánh
đập, chế diễu khiến họ gặp các xáo trộn về tâm lý, cộng với môi trường nắng
nóng, ngột ngạt càng khiến họ bị kích động gây nên những hệ lụy đáng tiếc. |