Bệnh tâm thần là một trong những vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến nhất trong xã hội hiện nay. Ngày nay điều trị tâm thần không chỉ là chữa lành bệnh tật cho người bệnh mà còn phải phục hồi chức năng tâm thần để giúp người bệnh tái hòa nhập cộng đồng; phục hồi chức năng là một trong những yếu tố quyết định thành công khi điều trị tâm thần cho người bệnh, là việc làm có ý nghĩa rất lớn giúp thay đổi cuộc sống của người bệnh: Tái tạo lại sức khỏe và khả năng hoạt động, làm việc của người bệnh. Giúp người bệnh có thể hồi phục và cải thiện đầy đủ về mặt cảm xúc và vận động cơ thể, từ đó nhanh chóng hòa nhập cộng đồng và làm việc nuôi sống bản thân.

Người bệnh tâm thần thường gặp khó khăn trong việc thực hiện các chức năng sinh hoạt: Hạn chế hoặc không thực hiện được việc ăn uống, tắm rửa, vệ sinh cá nhân, mặc quần áo cũng như các hoạt động khác trong cuộc sống hàng ngày; không tiếp tục làm việc được, bỏ việc đi lang thang; quan hệ gia đình, vợ chồng, xã hội cũng bị xáo trộn. Họ gặp khó khăn trong việc thích nghi với cuộc sống hàng ngày và thường cảm thấy mất tự tin, lo lắng và căng thẳng. Do vậy, việc phục hồi chức năng là một phần quan trọng trong quá trình điều trị bệnh tâm thần, giúp bệnh nhân tâm thần trở lại các hoạt động chức năng bình thường của cuộc sống. Việc này làm cho bệnh nhân có thể hoạt động một cách độc lập và hài lòng với cuộc sống của mình.

Việc phục hồi chức năng cho bệnh nhân tâm thần phải thực hiện kiên trì, từng bước, có thời gian và việc huấn luyện các kỹ năng sống cho người bệnh tâm thần qua 4 mức độ:

- Mức độ 1: Giúp người bệnh có thể tự phục vụ bản thân.

- Mức độ 2: Hiểu được nghĩa vụ và làm tròn bổn phận của bản thân mình đối với gia đình.

- Mức độ 3: Hòa nhập các hoạt động cộng đồng xã hội.

- Mức độ 4: Có thể sống độc lập và lao động để mang đến thu nhập cho bản thân.

Chương trình phục hồi chức năng bao gồm nhiều hoạt động khác nhau, từ đào tạo kỹ năng xã hội, điều chỉnh cảm xúc, tập thể dục và dinh dưỡng. Việc này giúp bệnh nhân tâm thần phục hồi chức năng và trở lại cuộc sống một cách tích cực và hy vọng.

Bệnh nhân được đào tạo kỹ năng xã hội để xây dựng mối quan hệ xã hội tích cực và hiệu quả với người khác. Ngoài ra, đào tạo kỹ năng xã hội còn giúp bệnh nhân phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề và quản lý cảm xúc. Điều này có thể bao gồm các kỹ năng như giao tiếp hiệu quả, giải quyết xung đột và hợp tác trong công việc và các hoạt động khác.

Điều chỉnh cảm xúc giúp bệnh nhân được học cách quản lý cảm xúc của mình và giảm thiểu những cảm xúc tiêu cực. Kỹ năng này giúp bệnh nhân tăng cường sự tập trung, chú ý, giúp họ cảm thấy bớt mệt mỏi, buồn phiền và tự tin hơn trong các tình huống khó khăn.

Tập thể dục giúp bệnh nhân tâm thần cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần, giúp họ tăng cường sự tự tin và cảm giác tự lực. Yoga được xem là một phương pháp thư giãn và giảm stress hiệu quả, giúp cải thiện tâm trạng và tăng cường sức khỏe. Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy rằng yoga có thể giúp giảm các triệu chứng lo âu và trầm cảm cho bệnh nhân tâm thần.

Liệu pháp bằng âm thanh là một phương pháp khác được sử dụng để giảm stress và cải thiện tâm trạng cho bệnh nhân tâm thần. Các phương pháp này bao gồm nghe nhạc, hát, chơi nhạc cụ, nhảy múa, thảo luận về âm nhạc.

Dinh dưỡng là một phần quan trọng trong việc phục hồi chức năng cho bệnh nhân tâm thần. Bệnh nhân cần có một chế độ ăn uống cân bằng và đủ dinh dưỡng để duy trì sức khỏe và giúp tăng cường chức năng não bộ. Đồng thời, một chế độ ăn uống đúng cách cũng giúp giảm thiểu các triệu chứng khó chịu liên quan đến bệnh tâm thần như tăng cân hoặc suy nhược cơ thể.

Hiện nay Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 đã triển khai một số hình thức phục hồi chức năng tâm lý xã hội sau điều trị với mong muốn giúp những người bệnh tâm thần có thể tái hòa nhập cộng đồng và làm việc để nuôi sống bản thân, ngăn ngừa tái phát cơn như:

- Liệu pháp văn hóa: Tổ chức những buổi học văn hóa như đọc sách, viết chính tả bài hát, thơ, đọc thơ, toán vui, kiến thức tự nhiên xã hội...

- Liệu pháp âm nhạc: Hàng tuần đều có một buổi để bệnh nhân hát với nhau cho bệnh nhân nghe nhạc, học những bài hát đơn giản...

- Liệu pháp sinh hoạt tập thể: Tổ chức các trò chơi nhỏ cho bệnh nhân tham gia, tổ chức những buổi thể thao, thi đấu..

- Liệu pháp thể dục thể thao: Mở lớp tập yoga, tập dưỡng sinh, tập thể dục nhịp điệu…

- Liệu pháp lao động: Cho bệnh nhân trồng rau, xếp vải, làm đồ thủ công bằng gỗ, dệt chiếu…

Trong việc phục hồi chức năng cho bệnh nhân tâm thần, việc hỗ trợ từ gia đình và bạn bè rất quan trọng. Bệnh nhân tâm thần cần có một môi trường ủng hộ và đầy đủ tình yêu thương để giúp họ vượt qua khó khăn và phục hồi chức năng tốt hơn. Việc giáo dục và hướng dẫn cho gia đình và bạn bè của bệnh nhân tâm thần cũng rất quan trọng trong quá trình phục hồi chức năng. Những người thân của bệnh nhân cần được giải thích về bệnh tình và được hướng dẫn để có thể hỗ trợ và chăm sóc cho bệnh nhân một cách tốt nhất có thể. Việc được hỗ trợ và thực hiện các hoạt động với gia đình và bạn bè giúp bệnh nhân tâm thần cảm thấy an toàn và tự tin hơn trong cuộc sống.

Ngoài ra, việc phục hồi chức năng cho bệnh nhân tâm thần cũng cần có sự hỗ trợ từ cộng đồng và xã hội. Các chương trình hỗ trợ và đào tạo nghề nghiệp cho bệnh nhân tâm thần có thể giúp họ tìm được việc làm và tích cực tham gia vào xã hội. Điều này cũng giúp họ tăng cường tự tin và cảm thấy có giá trị hơn trong xã hội. Trong quá trình phục hồi chức năng cho bệnh nhân tâm thần, sự kiên nhẫn, cảm thông và tình yêu thương cũng rất quan trọng. Bệnh nhân tâm thần cần cảm thấy được quan tâm và được giúp đỡ để có thể vượt qua khó khăn và đạt được sự phục hồi chức năng.